ตำราคชศาสตร์

สิ่งหนึ่งที่ทำให้กิจกรรมนั่งช้างของไทยมีเอกลักษณ์โดดเด่น คือภูมิปัญญาที่เกี่ยวข้องกับการเลี้ยงดูและการฝึกช้างที่ชื่อว่า “ตำราคชศาสตร์” ซึ่งถูกถ่ายทอดจากควาญช้างรุ่นต่อรุ่นสืบต่อกันมาเป็นเวลากว่าศตวรรษ เพื่อยึดเป็นหลักปฏิบัติในการฝึกสื่อสารกับช้างและดูแลช้างอย่างถูกต้อง เริ่มตั้งแต่การขึ้นช้าง ฝึกเป็นควาญช้าง พาช้างอาบน้ำ ให้อาหารช้าง คลุกคลีอยู่กับช้าง สอนวิธีบังคับช้างที่ถูกต้อง และสร้างความเข้าใจในการเลี้ยงช้างอย่างถูกวิธี ภาพแห่งความผูกพันระหว่างช้างกับควาญช้างสร้างความชื่นชมและยอมรับถึงความสามารถในการควบคุมสัตว์ใหญ่ที่สุดในโลกได้เป็นอย่างดีของควาญช้างไทย เพราะในสายตาของชาวต่างชาติ โดยเฉพาะชาวตะวันตกที่คิดว่าช้าง คือ สัตว์ที่น่ากลัว ยิ่งโดยเฉพาะในช่วงที่ตกมัน ช้างจะกลายเป็นสัตว์ป่าที่ดุร้ายอย่างมาก การนำช้างซึ่งเป็นสัตว์ขนาดใหญ่มาฝึกให้ทำกิจกรรมร่วมกับคนจึงเป็นสิ่งที่หาดูได้ยากมากในประเทศอื่นๆ

มาตรฐานของปางช้าง

กรมการท่องเที่ยว
ได้วางแนวทางและมาตรฐานให้ผู้ประกอบการปางช้างเพื่อรับรอง ความปลอดภัยของนักท่องเที่ยว อาทิ ด้านโครงสร้างของปางช้างที่ประกอบด้วย สถานที่ ช้างเลี้ยงและบุคลากร ด้านการบริหารและจัดการ ประกอบด้วย สิ่งแวดล้อม ความปลอดภัย การสร้างความมั่นใจแก่นักท่องเที่ยว ฐานข้อมูล และ การพัฒนาบุคลากรด้านการให้ความรู้ประกอบ และด้านการมีส่วนร่วมของท้องถิ่น เป็นต้น ผู้ประกอบกิจการปางช้างสามารถดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ http://www.tourism.go.th

กรมปศุสัตว์
กลุ่มบำบัดรักษาโรคสัตว์ สำนักควบคุม ป้องกันและบำบัดโรคสัตว์ ได้มีการจัดมาตรฐานปางช้าง ตามประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เพื่อเป็นประโยชน์ต่อการปรับปรุงคุณภาพของปางช้างให้ได้มาตรฐาน และเป็นการคุ้มครองนักท่องเที่ยวในด้านความปลอดภัย ด้านการบริการ ตลอดจนถึงการ จัดการด้านสิ่งแวดล้อม ด้านสุขภาพช้าง ทำให้ช้าง ควาญช้าง และผู้ประกอบการ มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น